Τι θα πάει στραβά στον κόσμο το 2009;

Οποιες προφυλάξεις και αν πάρουν οι πολιτικοί για να προστατεύσουν τα νώτα τους, πάντα αιφνιδιάζονται από το αναπάντεχο. Αυτό που βγάζει τις κυβερνήσεις εκτός προγράμματος και ανατρέπει τα σχέδιά τους είναι, όπως είχε πει και ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Χάρολντ Μακ Μίλαν, «τα γεγονότα,αγαπητέ μου,τα γεγονότα» . Πέρυσι τέτοια εποχή, όλοι προέβλεπαν ότι το Πακιστάν θα παρέμενε μία από τις πιο ασταθείς και επικίνδυνες χώρες στον κόσμο. Ωστόσο ποιος είχε προβλέψει ότι τα ρωσικά τανκς θα εισέβαλαν στη Γεωργία, ότι θα ενέσκηπτε οικονομική κρίση ή ότι θα ξεσπούσαν οι χειρότερες ταραχές της τελευταίας 30ετίας στην Ελλάδα; Το αναπάντεχο είναι εκείνο που κυρίως τρομάζει
τους πολιτικούς, τους δημοσιογράφους και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ- και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει το 2009. Ξαφνικά θα μάθουμε τα ονόματα μικρών πόλεων που θα βρεθούν στη ζώνη των συγκρούσεων, θα πληροφορηθούμε την εθνοτική σύνθεση των εμπόλεμων κοινοτήτων και θα κάνουμε μια επανάληψη στην ξεχασμένη Ιστορία για να δούμε γιατί το ξέσπασμα της βίας αποτελούσε πάντα μία πιθανότητα.

Το 2009 αναμενόμενη είναι μία ακόμη τρομοκρατική ενέργεια στο Πακιστάν ή η προκλητική εντατικοποίηση του εμπλουτισμού του ουρανίου στα εργαστήρια του Ιράν προκειμένου να δοκιμαστούν οι αντιδράσεις του νέου προέδρου των ΗΠΑ. Οι διπλωμάτες προετοιμάζονται για έναν νέο γύρο διαβουλεύσεων στη Μέση Ανατολή για να σωθεί ό,τι είναι δυνατό από τη σύγκρουση στη Γάζα.

Τίποτε όμως δεν μπορεί να γίνει για να προετοιμάσει τις κυβερνήσεις για το άγνωστο ή για να κάνει τα υπουργεία Εξωτερικών να δώσουν σημασία στις προειδοποιήσεις ενός χαμηλόβαθμου διπλωμάτη σε κάποια απομακρυσμένη χώρα, ο οποίος βλέπει ένα τσουνάμι να κατευθύνεται προς το μέρος του.

Η επίθεση της Γεωργίας στη Νότια Οσετία, στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου τον περασμένο Αύγουστο, έπιασε πολλούς εξαπίνης. Οχι όμως και τους Ρώσους, ούτε εκείνους τους διπλωμάτες που έστελναν προειδοποιήσεις για τις «παγωμένες συγκρούσεις» της Ευρώπης, δηλαδή τις άλυτες συγκρούσεις ανάμεσα στα πρώην μέλη της Σοβιετικής Ενωσης.

Μία από αυτές είναι το Ναγκόρνο Καραμπάχ, περιοχή στην οποία κατοικούν Αρμένιοι εντός των συνόρων του γειτονικού Αζερμπαϊτζάν. Το 1988 το τοπικό κοινοβούλιο πέρασε ψήφισμα που ζητούσε την ένωση με την Αρμενία. Η βία εναντίον των Αζέρων της περιοχής πυροδότησε την σφαγή Αρμενίων στην πόλη Σουμγκάιτ του Αζερμπαϊτζάν. Η σύγκρουση κλιμακώθηκε και το 1991 οι Αζέροι κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής. Οι Αρμένιοι αντεπιτέθηκαν και ως το 1994 την επανακατέλαβαν μαζί με ένα κομμάτι εδάφους του Αζερμπαϊτζάν. Περίπου 600.000 αζέροι πρόσφυγες εγκατέλειψαν τα μέρη αυτά. Ωσπου να επιβληθεί η εκεχειρία που διαπραγματεύθηκαν οι Ρώσοι το 1994, είχαν σκοτωθεί 25.000 άτομα.

Ελάχιστα έχουν αλλάξει έκτοτε. Οι συνομιλίες που πραγματοποιούνται κατά καιρούς για την εξεύρεση λύσης έχουν αποτύχει. Η Αρμενία συνεχίζει να ελέγχει τις περιοχές που κατέλαβε και οι πρόσφυγες παραμένουν άστεγοι. Ο πλούτος όμως που απέκτησε το Αζερμπαϊτζάν λόγω πετρελαίου και η αυξανόμενη εχθρότητα που επιδεικνύει προς τη Ρωσία καθιστούν πιθανή μια επίθεση για να επανακαταλάβει την περιοχήπου θα προκαλέσει την αντεπίθεση της Αρμενίας, την επέμβαση της Ρωσίας και την ίδια διεθνή κλιμάκωση που είδαμε στη Γεωργία το περασμένο καλοκαίρι.

Επειτα υπάρχει η Υπερδνειστερία , μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων της Μολδαβίας με την Ουκρανία όπου κατοικούν κυρίως Ρώσοι και αποτελεί άντρο λαθρεμπορίου, διαφθοράς και οργανωμένου εγκλήματος. Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Υπερδνειστερία ανακήρυξε την απόσχισή της από τη Μολδαβία πυροδοτώντας συγκρούσεις στις όχθες του Δνείστερου ποταμού. Η εκεχειρία υπογράφηκε το 1992 αλλά το πρόβλημα παραμένει άλυτο καθώς ο ρωσικός στρατός εμπόδισε τον έλεγχο της περιοχής από τη Μολδαβία. Η αναζωπύρωση των συγκρούσεων θα προκαλέσει ευρύτερο πρόβλημα μεταξύ της Ρωσίας και των γειτόνων της.

Στα Βαλκάνια επίσης δεν αποκλείεται ένας νέος γύρος συγκρούσεων. Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου δεν δέχονται την ανεξαρτησία της επαρχίας και μπορεί να πυροδοτήσουν βία για να συμπαρασύρουν τη Σερβία. Στη γειτονική πΓΔΜ, η αλβανική μειονότητα ενοχλείται από τις διακρίσεις εις βάρος της και λαχταρά ένωση με την Αλβανία. Και η ηρεμία στη Βοσνία μπορεί να αποδειχθεί παραπλανητική αν κάποιος από τους πρώην αντιμαχομένους επιχειρήσει να αλλάξει το status quo. Η Ευρώπη όμως είναι πιο προετοιμασμένη από την Ασία για το ενδεχόμενο προβλημάτων. Το παράδειγμα της Ταϊλάνδης δείχνει ότι οι δημοκρατίες δεν έχουν ανοσία στην υπονόμευση από τον όχλο. Η πολιορκία του αεροδρομίου, η απαξίωση της αστυνομίας και οι διαδηλώσεις έφεραν στο φως την κατάρρευση της κρατικής εξουσίας και το υποβόσκον μίσος ανάμεσα στη μεσαία τάξη των αστικών κέντρων και στους αγρότες υποστηρικτές του εξόριστου πρώην πρωθυπουργού Τακσίν Σιναουάτρα. Ενα ακόμη στρατιωτικό πραξικόπημα μοιάζει πολύ πιθανό.

Οσο συνεχίζουν οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, οι συγκρούσεις που είχαν παγώσει λόγω της γρήγορης ανάπτυξης θα ξανάρθουν στο προσκήνιο. Στην Ινδία εξεγέρσεις ξεσπούν στα βορειοανατολικά, ενώ στις κεντρικές επαρχίες μαοϊστές διεξάγουν τρομοκρατική εκστρατεία εναντίον κυβερνητικών στόχων. Το χειρότερο όμως ενδεχόμενο είναι η πιθανή ριζοσπαστικοποίηση της μουσουλμανικής μειονότητας της Ινδίας που αριθμεί 150 εκατ. μέλη, όπως δείχνει η εμφάνιση των οργανώσεων που ανέλαβαν την ευθύνη για τις πρόσφατες τρομοκρατικές ενέργειες. Την περίοδο πριν από τις γενικές εκλογές του Μαΐου μπορεί να εκτοξευθεί η βία σε άνευ προηγουμένου επίπεδα.

Και η Κίνα έχει εθνοτικές εξεγέρσεις. Δεν φαίνεται πολύ πιθανό οι Θιβετιανοί να μπορέσουν σύντομα να αμφισβητήσουν ξανά το Πεκίνο, αλλά στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας οι μουσουλμάνοι Ουιγούροι αντιτίθενται βιαίως στην κινεζική κυριαρχία. Η κλιμάκωση των τρομοκρατικών επιθέσεων στην πρωτεύουσά τους Ξινγιάνγκ μπορεί να προκαλέσει τη βίαιη αντίδραση της κινεζικής κυβέρνησης.

Συγκρούσεις λόγω θρησκευτικών διαφορών απειλούν επίσης την Ινδονησία, όπου οι σφαγές χριστιανών από μουσουλμάνους στο Σουλαουέσι έχουν πυροδοτήσει αντίποινα που εντείνουν τις εντάσεις. Η κεντρική κυβέρνηση ασκεί μόνο αδύναμο έλεγχο στις απομακρυσμένες επαρχίες. Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης μπορεί να τροφοδοτήσει την οργή, η οποία είναι εύκολο να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης.

Παρόμοιες διαφορές υπάρχουν στις Φιλιππίνες όπου η μουσουλμανική εξέγερση στον Νότο, την οποία υποβοηθεί η Αλ Κάιντα, ενδέχεται να οδηγήσει στην τρομοκρατία. Οι θρησκευτικές διαφορές ανάμεσα στον μουσουλμανικό Βορρά της Νιγηρίας και στον χριστιανικό Νότο ήδη προκαλούν σποραδικά ξεσπάσματα βίας που μπορεί εύκολα να εξαπλωθούν.

Η φρίκη της Αφρικής
Η ΑΦΡΙΚΗ «υπόσχεται» πολλή φρίκη ακόμη: στη Ζιμπάμπουε, στη Σομαλία, στο Νταρφούρ και στο Κονγκό μπορεί να ξεσπάσουν πόλεμος, μακελειό και λιμός με την πιθανότητα να συμπαρασυρθούν και οι γείτονες καθεμιάς από τις περιοχές αυτές. Η σταθερότητα δεν πρόκειται να έρθει στην ήπειρο αυτή, αλλά ούτε στον υπόλοιπο ανήσυχο κόσμο, όσο η οικονομία, οι αγορές και το παγκόσμιο εμπόριο παραμένουν σε αναταραχή: το 2009 αναμένεται έτος το οποίο πολλοί πολιτικοί θα εύχονταν να είχαν αποφύγει.

Του ΜΙCΗΑΕL ΒΙΝΥΟΝ
© Τhe Τimes, 2009